Impressie van Presentatie Fons Trompenaars tijdens Snowball Leadership event Nijenrode 26 april 2012
Voorbij het dilemma
We zijn gewend om bipolair te denken. Iets is zwart of wit, waar of onwaar, mooi of lelijk. Volgens Fons Trompenaars, management consultant en onderzoeker bij Trompenaars-Hampden-Turner, vraagt de complexe multiculturele werkelijkheid waarin we leven om een nieuwe manier om met dilemma’s om te gaan. Het gaat erom tegenstellingen te verenigen en voorkeuren te combineren. Een inclusieve benadering dus in plaats van het denken in tegenstellingen. Dit lijkt eenvoudiger dan het is. Trompenaars toont dit aan met een klein experiment. Vriend A stapt in de auto bij Vriend B en ze rijden richting de stad. Onderweg passeren ze een woonerf waar je maar 30 km per uur mag. Vriend A ziet dat duidelijk aangegeven op een verkeersbord. De bestuurder rijd echter 50, waardoor hij niet op tijd kan stoppen voor het zebrapad waar een man juist wilde oversteken. Het letsel valt mee, maar het slachtoffer maakt er een rechtszaak van. De vraag is: gaat vriend A als getuige de waarheid vertellen voor de rechtbank en laat hij daarmee zijn vriend vallen of kan vriend B erop vertrouwen dat vriend A voor hem zal liegen?
Trompenaars laat zien dat in een Angelsaksische of calvinistische cultuur de wetgeving zwaarder weegt en dat in een Arabische of katholieke cultuur de vriendschap voorop staat. Dat maakt het dilemma er overigens niet eenvoudiger op. De oplossing die hij aanreikt is om via dialoog de partijen dichter bij elkaar te brengen. Vriend A zou vriend B moeten overtuigen de waarheid te spreken en tegelijk er bij de rechter op moeten aandringen om coulant te zijn. Op die manier breng je de tegenstellingen dichter bij elkaar en kom je tot vernieuwende oplossingen. Bij het formuleren van leiderschapscompetenties, zo stelt Trompenaars, zou je ook juist moeten benadrukken dat iemand competenties bezit die schijnbaar tegenstrijdig zijn. Die integratie van tegenstellingen maakt dat je beter om kunt gaan met dilemma’s en dus verbindend leiding kunt geven.
Betrek alle aspecten bij het zoeken naar de oplossing
In de afgelopen decennia hebben we verschillende trends voorbij zien komen in organisaties: ‘corporate effectiveness’, ‘employee development’, ‘client satisfaction’, ‘shareholder returns’ en recent ‘contribution to society’. Deze accentverschuivingen impliceren dat je een keuze moet maken, maar Trompenaars is het daar niet mee eens. Het is allemaal evenzeer van belang en creëert vanuit verschillende invalshoeken waarde voor betrokken belangengroepen. Streef niet naar balans, maar naar het verbinden van tegenstellingen, is het credo van Trompenaars. Yin en Yang zijn beiden onderdeel van het geheel. Je brengt dit in praktijk als je directe feedback geeft met diplomatie bijvoorbeeld. Organisaties die in dialoog met elkaar verschillen samenbrengen en neutraliseren zijn geëvolueerd tot transcultural corporaration. Ook op andere dimensies is zichtbaar dat werkelijke vooruitgang alleen voortkomt uit het verbinden van tegenstellingen. Innovatie is volgens Trompenaars het gevolg van de vereniging tussen ‘invention’ en ‘adaptation’. Een effectief team heeft bij voorkeur alle Belbin rollen vertegenwoordigd. En uit onderzoeken bij creatieve bedrijven blijkt dat constructieve kritiek die begint met positieve feedback veel meer effect heeft dan een eenzijdige focus op min of plus. Tot slot toont Trompenaars via zijn eigen cultuurmodel aan dat werkelijke innovatie via een lemniscaat beweging verloopt; van incubator via family en guided missile langs Eiffel tower terug naar Incubator. Een goed idee wordt stevig geïntroduceerd, daarna gekoppeld aan strakke projectdoelen, waarna medewerkers vanuit verschillende rollen hieraan worden verbonden en opnieuw worden betrokken bij het bedenken van betere oplossingen.
