Een organisatie is een levend organisme. Een optelsom van mensen die hun energie steken in iets wat ze belangrijk vinden om te doen. De een wat bevlogener dan de ander. Als je een tijdje meeloopt merk je vaak al snel wat het karakter van de organisatie is en waar de kracht zit. Wat belangrijk wordt gevonden, herken je in kleine dingen of zit juist verstopt onder de oppervlakte. De taal en rituelen, de omgangsvormen, de overtuigingen en de ongeschreven regels.
Waarden op 3 niveaus
Iemand die dit fenomeen van organisatiecultuur al jaren bestudeert, is Edgar Schein. Volgens Schein speelt cultuur zich af op drie niveaus.
- De zichtbare voorwerpen die je in de werkomgeving vindt van de dresscode tot de meubels
- De beleden waarden—de uitgangspunten die de organisatie belangrijk vindt en uitdraagt in beleid, communicatie en voorschriften
- De basisvooronderstellingen die ten grondslag liggen aan de keuzes die gemaakt worden en waar je niet altijd even bewust van bent
Proeven van karakter
Om zicht te krijgen op de cultuur van een organisatie, moet je oog hebben voor waarden op alle drie niveaus. Het meest tastbaar zijn uiteraard de voorwerpen die je kunt vastpakken of als het ware kunt proeven. Krijg je oploskoffie of verse bonenkoffie, liggen er veel snacks of voornamelijk salades in de kantine, ligt het Financieel Dagblad op de leestafel of het plaatselijke huis-aan-huiskrantje? Best onderhoudend om op die manier een keer door een bedrijfsgebouw heen te lopen.
Het energiepakketje
Diego Rodriguez, een consultant bij designbureau IDEO in Boston, vertelt bijvoorbeeld over een ‘energiepakketje’ dat hij ontving van een collega. Hij kreeg het in handen gedrukt met de woorden, pas op jezelf en geluk met alles.
Wat zat er in dat pakketje? Kauwgom, een chocolade truffel, een energiereep en een pakje Boston Baked Beans. Alles verpakt in cellofaan en voorzien van een handgeschreven notitie.
Wat zegt dit over het bedrijf?
- De zichtbare voorwerpen: We zijn pragmatisch en dynamisch en een beetje trendy. Creatief maar ook deskundig, we hebben een duidelijke eigen mening en zijn empathisch. De intentie die wordt overgebracht is: bied een collega op weg een beetje vreugde en gemak .
- De beleden waarden: optimisme, het gevoel dat een collega een vriend is of zou kunnen zijn, een verlangen om iedereen te helpen het beste uit zichzelf te halen, toewijding om te genieten van het ontwerpproces als een beloning het geloof om vergeving (achteraf) te vragen in plaats van om toestemming (vooraf) en het lef om nieuwe dingen uit te proberen. Zulke ideeën ontstaan spontaan omdat mensen worden aangemoedigd zelf na te denken en te doen wat ze nodig vinden.
- Onderliggende vooronderstellingen: we zijn hier om creatief te zijn, we waarderen elkaar en sturen elkaar dingen om te leren en te groeien.
Als we begrijpen wat een organisatiecultuur doet zingen, dan kunnen we onze energie richten op het behoud van de essentie die daaronder ligt. En tegelijk proberen om alles wat deze waarden in de weg zit, te verminderen of verwijderen.