In het centrum van Tilburg staat een middelbare school waar leerlingen nauwelijks boeken nodig hebben, waar tussenuren niet bestaan en waar leerlingen uit zichzelf graag wat langer blijven. Na een aanvankelijk afwachtende houding omarmen nu steeds meer ouders het bijzondere onderwijsconcept van De Nieuwste School (onderdeel van Ons Middelbaar Onderwijs). Wat is het geheim? Wat is de oorzaak van die aantrekkingskracht? En hoe komt het dat De Nieuwste School steeds vaker ontdekt wordt door ouders en leerlingen die elders met onbeantwoorde vragen bleven zitten? Drie leerlingen van 14 (we noemen hen voor de gelegenheid Willemijn, Bart en Fiona) en hun moeders (Ineke, Marjolein en Desirée) vertellen over hun ervaringen.
Het onderwijs op ‘De Nieuwste” is gericht op wat de leerling voor het examen moet kennen en kunnen. Dat is de basis, maar niet de bron. Leren met je hoofd is effectiever als je je hart kunt volgen. Wat de leerling wil, wie hij is, wie hij wil worden en wie hij wil zijn draagt bij aan het actief en effectief ontwikkelen van kennis. De kern van het onderwijs zit in vijf werkwoorden:
KENNEN. Kennis is nodig om de wereld om je heen waar te nemen en te begrijpen. Kennen is de basis van willen weten. Met kennis boek je resultaten, bijvoorbeeld een mooi diploma. Dat diploma heb je nodig om door te stromen naar een vervolgopleiding. Om dat diploma te behalen moet je leren, op de manier die bij je past.
KUNNEN is met kennis dingen doen. Vaardigheden als lezen, rekenen, (vreemde) talen spreken, samenwerken, plannen, presenteren, maar ook onderzoeken en kennis delen zijn daarbij essentieel. Deze vaardigheden heb je nodig om kennis te kunnen gebruiken in bekende én nieuwe situaties, ook later.
WILLEN. Leren gaat alleen als je iets wilt weten. Willen lukt vooral als je keuzes kunt maken die bij jou passen. Willen geeft vorm aan wat je doet. Als het leren aansluit bij jouw belangstelling dan wil je steeds meer weten en leren. Op De Nieuwste School stimuleren we het willen door de leerling ruimte te geven binnen herkenbare en veilige grenzen.
WORDEN is onderweg zijn. Als leren een ontdekkingstocht is, moet de school geen reisbureau zijn met strakke reisschema’s. Leren is persoonlijke ontwikkeling, voorbereidend op een goede vervolgopleiding en op een rol in de samenleving. Op De Nieuwste School is het belangrijk dat de leerlingen samen en van elkaar leren.
ZIJN. Op De Nieuwste School mag de leerling zijn wie hij is. Hij mag op zijn manier laten zien wat hij kent en kan, wat hij wil en wie hij wil worden. Door zichzelf mee te nemen naar school maakt de leerling de school rijker. Omdat anderen dat ook doen wordt iedereen rijker. In een uitdagende wisselwerking met zijn omgeving ontwikkelt de leerling zijn eigen identiteit.
KINDEREN MET EEN VERHAAL
Willemijn werd vanaf het begin van de brugklas gepest door kinderen van school. De betrokken kinderen werden erop aangesproken, er kwam hulp via de brugklascoördinator en eens per week had Willemijn een gesprek met de vertrouwenspersoon over houding en manieren van communiceren, maar het pesten ging niet over.
Bart begon op de brugklas van het atheneum en kon in het begin goed meekomen, maar na een tijdje haalde hij voor sommige vakken alleen maar slechte punten, ook al deed hij nog zo zijn best en kreeg hij thuis huiswerkbegeleiding. Vooral met de talen was het moeilijk. Dat leek maar niet te lukken. Leraren wisten wel dat hij dyslexie had, maar ze vertelden hem dat hij niet hard genoeg zijn best deed.
Fiona heeft een probleem met haar heup. Haar moeder heeft al een kunstheup en Fiona zal dat later ook moeten. Ze mogen haar alleen pas opereren als ze uitgegroeid is. Op haar vorige school kreeg ze steeds meer last, omdat ze moeilijk kan traplopen en er geen lift was.
HOE HET WAS
‘Op een gegeven moment had ik er geen vertrouwen meer in dat het beter zou worden en toen ben ik samen met mijn ouders gaan zoeken naar een andere school.’
‘Uiteindelijk vond ik het nutteloos om nog te proberen mijn punten te verbeteren. Hoe ik ook studeerde, het was elke keer een teleurstelling.’
‘Toen hebben ze me beneden in een kamertje gezet, maar daar had ik helemaal geen aanspraak en zat ik veel alleen. Dat was geen fijne oplossing.’
GEEN GEHOOR
De ouders van de drie leerlingen blijken aanvankelijk wel positief te zijn over de school waar hun kind vandaan komt, maar ervoeren op enig moment dat er op hun vragen te weinig actie werd genomen, dat er aan serieuze klachten geen of onvoldoende gehoor werd gegeven.
Marjolein: De sfeer tussen de leerlingen onderling was goed. Onze zoon voelde zich op zijn plaats. Alles lag echter bij één persoon, de mentor. Er was geen goede backup, geen goede communicatie en alleen remedial teaching voor vmbo leerlingen. We vonden dat we niet serieus werden genomen in onze zorg om Bart. Aan het eind van de 2e klas hadden ze nog niet in de gaten wat Bart nodig had om goed te kunnen leren. Ze vonden hem lui, terwijl hij elke dag uren zat te zwoegen aan zijn huiswerk. We hebben de kwestie meerdere keren aangekaart, maar merkten dat de school weinig moeite deed om het onderwerp op de agenda te zetten. Omdat er geen onderlinge afstemming leek te zijn tussen docenten, moesten we ons verhaal telkens opnieuw doen. Om aan onze wensen tegemoet te komen, besloten ze om Latijn te laten vallen en beloofden ze extra begeleiding door een docent. In praktijk kwam daar echter weinig van terecht.
Ineke: De vorige school van Willemijn was haar eerste keuze. In het begin was dat oké. Toen het pesten begon (al in schoolweek 2) hebben we op een gegeven moment wel goede gesprekken gevoerd met de afdelingsleider van VMBO-T/ HAVO. Daarna hebben wij herhaaldelijk telefonisch aangegeven wat er speelde, maar werd er nauwelijks op gereageerd. Willemijn heeft lang gevochten om haar plekje te krijgen. Wat ons stak is dat leerlingen ongestraft op een respectloze manier met ons kind omgingen en dat de school de veiligheid van ons kind niet kon garanderen. We waren teleurgesteld dat de oorzaak van het probleem waar Willemijn tegenaan liep niet werd opgelost. Op een gegeven moment hebben mijn man en ik onze dochter een aantal dagen voor haar eigen veiligheid thuisgehouden. In die dagen hebben we contact gezocht met De Nieuwste School Tilburg. Ook hebben we gesprekken gevoerd en onze grenzen aangegeven op de school waar ze zat. In overleg met Willemijn besloten we om haar oude school nog één kans te geven. Ze zou een docent krijgen die haar zou helpen. Dat is ook gebeurd, maar met weinig resultaat.
Desirée: De vorige school van Fiona was een kleine school, waar ze het in principe prima naar haar zin had. Het contact en begrip was positief, maar omdat er geen lift aanwezig was, moest Fiona afgezonderd werken en daar konden ze weinig in veranderen. We hebben toen een tweede boekenpakket aangeschaft, zodat ze niet altijd met een zware tas hoefde te sjouwen. Maar dat loste de kern van het probleem niet op.
OVER DE DREMPEL
Hoewel veel op de nieuwe school anders is dan ze gewend waren, vonden de leerlingen de eerste kennismaking met De Nieuwste School plezierig. Dat lijkt niet alleen te maken te hebben met de sfeer en manier van communiceren, maar ook met de beleving ruimte te krijgen om eigen keuzes te maken.
Willemijn voelde zich meteen thuis vanaf het eerste moment dat ze kennismaakte met de Nieuwste School. Al tijdens de rondleiding was ze positief over de sfeer. ‘Het gaf me een veilig gevoel. Ook werd ik heel spontaan verwelkomd door verschillende kinderen die meteen vroegen wie ik was. Ik werd er een beetje verlegen van, maar vond het wel fijn die aandacht’. Ook was ze zeer te spreken over de benaderbaarheid van leraren en het ontbreken van afstand. ‘Leraren zijn gemakkelijk aan te spreken en je kunt ze gewoon bij de voornaam noemen.’ Wat nog belangrijker is, aldus Willemijn, je mag zijn wie je bent, niets is hier gek.’ Hoewel de vorm van het onderwijs heel anders was dan ze gewend was, kon Willemijn al gauw overweg met de laptops en vond ze het fijn om dingen zelf uit te zoeken.
Bart vond het meelopen in het begin wel spannend, vooral omdat hij midden in het jaar ging meedoen met een vreemde klas. ‘Ze waren op dat moment bezig met een Arts project, waar ik toen ook aan meegewerkt heb. Ik vond het wel leuk om zo met een werkstuk bezig te zijn. Ook tof was dat je kinderen overal zelfstandig met laptops bezig ziet en dat je veel vrijheid hebt. Als je geen les hebt, mag je naar muziek luisteren of aan een opdracht werken. Er is een soort huiskamer waar je kunt gaan zitten en waar ook een piano staat waar je op mag spelen.’
Fiona merkte dat ze met haar ‘handicap’ gewoon wordt geaccepteerd in de groep en dat ze zich als snel op haar gemak voelde. Doordat er een lift aanwezig is, kan ze gewoon naar boven en meedoen met alle lessen, behalve de gymles. ‘Ik mag niet gymen, dus blijf ik met mijn vriendin Willemijn gezellig in de klas werken aan opdrachten of we zitten gewoon te kletsen. Fiona vindt de klaslokalen warmer ogen dan in de vorige school en beweegt vrij door de school. ‘Op het perron, zo noemen we de aula, maak ik een praatje met andere of werken we aan een project. Ik vind het een goede sfeer om te leren’.
EEN ANDERE BELEVING
Uit de verhalen van de leerlingen blijkt dat ze zich in korte tijd thuis zijn gaan voelen op De Nieuwste School. Hun eigen persoonlijkheid en kwaliteiten worden gezien. De sfeer wordt ervaren als ontspannen en veilig en ondanks alle vrijheid zien ze ook in dat er iets van hun gevraagd wordt. Het onderwijs is anders, maar niet vrijblijvend. Er zijn meer vakken in één cluster en er is éen leraar voor elk cluster. De ene keer bekijk je een thema vanuit geschiedenis, de andere keer vanuit aardrijkskunde of biologie. Fiona: ‘We zijn bijvoorbeeld naar het Van Gogh Museum geweest in Amsterdam waar we hebben gekeken naar zelfportretten en de manier waarop die zijn gemaakt. Toen we terug waren in Tilburg hebben we zelfportretten gemaakt en geleerd hoe je de verhoudingen het beste kunt tekenen. Op een andere school zou je allemaal hetzelfde gaan doen, hier werk je dingen op je eigen manier uit. En dat is juist wat bij mij past.’
Kinderen voelen zich op hun gemak en geven aan dat ze na schooltijd vaak nog wat blijven hangen. De gemoedelijkheid blijkt een belangrijk pluspunt, maar ook de andere aanpak van het onderwijs krijgt een positieve beoordeling. Willemijn: ‘Ik vind de workshops het leukste om te doen. Met een groepje leerlingen ben ik nu bijvoorbeeld bezig om een t-shirt te bedrukken met zeefdruktechniek. Daar zijn we in 4 weken een paar uur per week mee bezig. Dat heb je op een andere school niet snel. Je kunt hier iets nieuws leren wat je nog niet kent. Bijvoorbeeld door je in te schrijven voor een cursus EHBO’. Een keer per jaar organiseert De Nieuwste school een talentenjacht in popcentrum 013, waar kinderen kunnen laten zien wat ze goed kunnen, alleen of met een groepje. Willemijn, die graag balletlerares wil worden of dansdocent, schitterde er op het podium met haar eigen dans, dankzij de steun van haar mentor.
Dat je geen pen meer nodig hebt, dus niet hoef te schrijven, zullen sommige ouders als een gemis ervaren. Voor kinderen ligt dat anders. Die zijn blij met de digitale mogelijkheden die aansluiten op hun levensstijl. Hetzelfde geldt voor de mogelijkheid om zelf te kunnen kiezen waaraan je wil werken en zelf de verantwoordelijkheid te dragen voor die keuzes. Bart: ‘Als je de vrijheid goed gebruikt, dan is het goed. In een zelfwerk uur kun je bijvoorbeeld aan de slag met een thema’. En kom je ergens niet uit, dan vraag je het gewoon aan een leraar. Die zijn volgens Bart helemaal niet dwingend, laten je zelf ervaren hoe iets werkt en maken afspraken over de resultaten die ze willen zien. Bart: ‘De mentor maakt bijvoorbeeld afspraken over de dyslexie kaart met me’.
Veel gehoorde opmerking van leerlingen is dat ze zich vrijer voelen dan op de vorige school. Fiona: ‘Je hoeft hier nergens bij te horen. In de vorige school durfde niemand anders te zijn. Hier is het juist heel normaal om dingen op je eigen manier te doen. Ik denk dat veel kinderen dat wel fijn vinden.’ In De Nieuwste School wordt veel gedaan om de sfeer in de klas goed te houden, onder andere door te praten over hoe je met elkaar omgaat. Fiona vertelt dat leraren ook moeite doen om je echt te leren kennen. Ze hebben interesse en aandacht voor je. Fiona: ‘Tijdens de mentortijd praten we bijvoorbeeld over gevoelens, over pesten, over emoties die je laat zien of juist niet. Laatst moesten we maskers maken, met aan de buitenkant wat je laat zien en aan de binnenkant wat je verborgen houdt. Zo leer je wel veel van hoe je met anderen omgaat.’
BLIJ MET DE KEUZE VOOR DE NIEUWSTE SCHOOL
Ouders zijn gelukkig met de manier van leren, de toegankelijkheid van docenten en de open communicatie en duidelijkheid. Ze melden dat er snel gereageerd wordt op mailtjes en dat er samenspraak is over verzoeken, zoals RT begeleiding. Nog veel belangrijker is dat ouders sinds de overstap naar De Nieuwste School hun kind op een andere manier zien thuiskomen.
Desirée: Fiona komt nu veel minder vermoeid thuis, waardoor ze nog energie heeft om leuke dingen te doen en kind te zijn. En dat is ontzettend veel waard.
Marjolein: Bart is zelfverzekerder, durft meer voor zichzelf op te komen. Hij heeft meer rust, is meer in balans. Waarschijnlijk omdat hij nu niet meer op zijn tenen hoeft te lopen.
Ineke: Door het pest- en negeergedoe op de andere school was Willemijn erg verkrampt en sociaal onhandig. Daar is nu niets meer van te merken. Ook heeft ze een paar lieve vriendinnen en goede klasgenootjes waar ze het goed mee kan vinden en bij wie ze mag zijn wie ze is. Wat heel bijzonder is, is hoe Willemijn vorig schooljaar is opgevangen door haar mentor. Mede dankzij haar gaat het nu zo goed met Willemijn. Ze wordt nu echt gezien en durfde zelfs na een paar weken al alleen op het podium van 013 te staan met een eigen dans die ze liet zien aan ongeveer 500 bezoekers van Cultuurteelt! Dat was een grote overwinning in het zelfvertrouwen van Willemijn. Hartverwarmend om mee te maken. Het heeft even geduurd, voordat Willemijn weer wat vertrouwen kreeg in leeftijdsgenootjes en haar schoolomgeving. Maar van een bang, angstig kind is Willemijn nu een prachtige puberdochter, die haar draai heeft gevonden.
HOE HET NU IS
‘Ik voel me vrolijk. Mijn ouders zeggen dat ze kunnen zien dat ik vooruit ga. Het was niet gemakkelijk om de oude school op te geven en opnieuw te beginnen, maar ik ben blij dat we het gedaan hebben en dat we hebben durven kiezen. De Nieuwste School had veel beloofd, maar gelukkig is het in het echt ook zo.’
‘Ik voel me relaxed, want ik hoef nu minder te stressen voor of na de hockeytrainingen. Ik moet meer doen dan ik van te voren dacht, maar ik heb wel minder huiswerk dan vroeger.’
‘Ik kom blijer thuis en ik voel me ook thuis op school. Er is niet zo’n groot verschil meer tussen schooltijd en de tijd erna. We blijven vaak nog best lang hangen hier. Nablijven is dus geen straf ’
Meer informatie over De Nieuwste School vind je op www.denieuwsteschool.nl
Raymond Godding, Godding & co